artikel uit Beeldenmagazine 4#2014 

sCULpTUUR: Een pleidooi voor de beeldhouwkunst

RAMfoundation tracht hedendaagse kunst onder de aandacht van een groter publiek te brengen. In het voormalig postkantoor in het Scheepvaartkwartier te Rotterdam heeft de stichting een tot de verbeelding sprekende tentoonstellingslocatie gevonden. Grote werken van Hulya Yilmaz, Veselina Popova, Lisa Couwenbergh, Merijn Bolink en Erwin Wurm naast kleine sculpturen van veertien andere kunstenaars, die zich scharen onder de trotse vlag sCULpTUUR, small Works XV.

Door Antonie den Ridder

sCULpTUUR is een mooie typografische vondst. De vorm is bevredigend, maar inhoudelijk werpt het meer vragen op dan antwoorden. De twee begrippen, sculptuur en cultuur, worden voorgesteld als verstrengelde eenheden en door het selectieve gebruik van hoofdletters wordt minstens gesuggereerd, dat de onderlinge verhouding hiërarchisch bepaald zou zijn. Cultuur als vruchtbare bodem en sculptuur, die als weelderige begroeiing uit die grondlaag opschiet. In de kern mag deze metafoor aanspraak maken op enig waarheidsgehalte, maar ze is tevens een open deur en simplistisch bovendien. Cultuur vormt een web van georganiseerde betekenissen. Een min of meer bepalende context, waarin een zuigeling zich ontwikkelt tot volwassene. Het kunstwerk, vaak een persoonlijke reactie op deze omvattende structuur, wordt gekenmerkt door keuzevrijheid. Daarom is het niet vreemd, dat de tentoonstelling sCULpTUUR grote diversiteit vertoond. De deelnemende kunstenaars hebben ieder voor zich een standpunt ingenomen ten aanzien van onderwerp en materiaal en dit vertaalt in een herkenbaar eigen beeldtaal. De diversiteit wordt nog vergroot door verschillen in leeftijd en nationaliteit van de deelnemende kunstenaars. In tegenstelling tot de wat cryptische tentoonstellingstitel vormt de tentoonstelling zelf een helder statement. De geselecteerde werken vormen goede ambassadeurs voor het totale oeuvre van de betreffende kunstenaars. En ze kunnen beleefd worden als een persoonlijke stellingname ten aanzien van relevante beeldhouwkunstige vragen. Als geheel vormt de tentoonstelling een warm pleidooi voor sculptuur als uitdrukkingsvorm.

Terug naar de kunst

Hoewel de diversiteit van de getoonde kunstvormen het oog pleziert, levert ze als selectiecriterium vaak weinig samenhang op. Het valt te prijzen, dat de samenstellers van de tentoonstelling deze diversiteit hebben weten te koppelen aan een onderliggende structuur, die samenhang genereert. Een overzicht van de manieren, waarop beeldhouwers objecten ruimtelijk kunnen situeren, door ze op te hangen, te stapelen, te laten leunen. De film One Minute Sculptures van Erwin Wurm, die getoond wordt in de Video Room, weet dat kader nog te verbreden, door het menselijk lichaam op te voeren als onderdeel van de sculptuur. Maar tevens zien we in de getoonde werken de grondhouding, die de kunstenaar aanneemt ten aanzien van het materiaal. De onopgesmukte samenvoeging van materialen van Marcel van den Berg en het spel van misleiding, die het harde marmer laat ogen als een donzen kussentje bij de werken van Juul Sadee. Maar ook gradaties in ernst en humor. De methodische aanpak van Fleur van Dodewaard, die uitputtend vormvariaties documenteert en het beeld Zevenpoot linksom van Semna van Ooy, dat onvermijdelijk een glimlach ontlokt bij de toeschouwer. De poëtische verbeelding van Gijs Assmann, die duikboten en vogelfiguren laat zweven onder glazen ballons. En de serene eenvoud van de wandobjecten van Paul Gees. Een tweetal werken van George Belzer, die onlangs overleden is, vormen niet enkel een hommage aan de kunstenaar, maar stellen ook diens keuze centraal. Het oeuvre van Belzer omvat twee centrale thema’s, namelijk de vruchtbaarheid en de overtocht, die zich vertaalden in geheel verschillende vormentalen. Aan de ene kant overheerst het ronde, plastische karakter en aan de andere kant de abstractie en de kwetsbaarheid. Het zijn even zoveel voorbeelden van beeldende antwoorden op vraagstellingen, die de kernwaarden van de beeldhouwkunst betreffen. Een persoonlijke stellingname, die verder gaat dan culturele bepaaldheden. Mijzelf trof bovenal de briljante bijdrage van Merijn Bolink. In de kluis van het oude postkantoor plaatste Bolink een minuscuul sculptuurtje, gezaagd uit het kleinste euromuntje. De afbeelding van een iconisch boegbeeld van de Italiaanse futuristen, die door Bolink letterlijk uit de context wordt gehaald en voorzien werd van de titel Boccioni op weg terug naar de kunst. Het kleinste sculptuurtje van Small Works XV weet de grote kluis met de indrukwekkende gepantserde deuren te annexeren en in een nieuwe betekenisvolle samenhang te vatten.

sCULpTUUR, RAM, Rotterdam, t/m 11 januari 2015 www.ramfoundation.nl

www.beeldenmagazine.nl